In Verbinding: hoe geef je leerlingen een zachte ‘landing’ vanaf dag één? (Ondersteuningscoördinatoren aan het woord)

Het nieuwe schooljaar is van start gegaan! Het is belangrijk om leerlingen snel te leren kennen en voor leerlingen met een extra ondersteuningsvraag geldt dat des te meer. Hoe pak je dat aan? Hoe zorg je ervoor dat leerlingen goed ‘landen’ op school en vanaf dag één de begeleiding krijgen die ze nodig hebben? Wij vroegen het aan drie ondersteuningscoördinatoren in deze eerste editie van In Verbinding.

Marlies Taal, ondersteuningscoördinator Symbion in Didam

“Ik werk op een school voor praktijkonderwijs. Al onze leerlingen hebben een OPP (ontwikkelingsperspectiefplan), die stel ik op voor de zomervakantie. Dan kunnen de mentoren en praktijkdocenten zich rustig inlezen, aan de slag gaan en na vier weken zitten we met z’n allen bij elkaar. Dan nemen we alle leerlingen door: wat hebben zij nodig van hun omgeving, de leerkracht en leerlingen dus? We laten ze eerst rustig landen en wennen aan een nieuw schooljaar, hoor. En dan proberen we de juiste gebruiksaanwijzing te vinden per leerling. Want iemand die achter een bureau zit, kan zich weer heel anders gedragen in de gymzaal. Verschillende observaties, van zowel de leerkracht als de coördinator, zijn daarom enorm belangrijk. Daar rolt dan een eenduidige aanpak uit waarvan we constant checken of die nog klopt.”

Tot rust komen en verder ontwikkelen

“Leerlingen die bij ons binnenkomen, hebben acht jaar lang op hun tenen gelopen. Veel kinderen hebben helemaal niet zo’n fijne schoolervaring, zij hebben altijd het gevoel gehad dat ze niet meekwamen, te langzaam waren of het niet begrepen. Dan is het fijn dat ze bij ons mogen komen! Dat zelfbeeld is echt niet gelijmd na vier weken, maar ik durf wel te zeggen dat wij een heel warm bad zijn voor die leerlingen. Ze komen tot rust bij ons en kunnen zich verder ontwikkelen.”

Anders omgaan met de beleving van een kind

“Praktijkonderwijs wordt vaak in een stigmatiserend hoekje geplaatst. Er wordt nog te snel gedacht of gezegd: ‘Jouw basis is niet gelukt, dan wordt het dus praktijkonderwijs’. Daar krijg ik kromme tenen van. Het is belangrijk dat je tegen deze leerlingen blijft verduidelijken: ‘Wat ontzettend fijn dat er onderwijs bestaat dat zo ontzettend goed bij jou past’. Dan ga je al zo anders om met de beleving van een kind. Ik wil iedereen dan ook als tip meegeven: ken je een leerling in je omgeving die bij praktijkonderwijs op z’n beste plek zit, benoem dat dan ook zo, zodat ze het niet als falen zien. Ik denk dat basisschoolonderwijzers bijvoorbeeld dat gevoel heel erg weg kunnen nemen. En ouders: wees trots op je kind omdat hij of zij op een plek zit die bij ze past, ook al strookt het misschien niet met de verwachtingen.”

Judith Bulthuis, orthopedagoog & coördinator zorgteam Candea College in Duiven

“We hebben natuurlijk een nieuwe instroom: brugklassers. Als het goed is, zijn de leerlingen die een verhoogde ondersteuningsbehoefte hebben ook zo aangemeld door de basisschool. Vaak hebben er van tevoren al gesprekken plaatsgevonden: met de contactpersoon basisonderwijs of met mij. Dan kijken we voor de zomervakantie al: wat is de vraag en wat kunnen wij bieden? Op basis daarvan maken we een plan, zodat we na de zomervakantie de begeleiding rustig kunnen opstarten. Soms is dat intensieve begeleiding, soms gewoon monitoren.”

Volledige informatie

“Wat is nou zo’n hulpvraag? Het gaat veel om ‘leren-leren’, dus plannen en organiseren. Dat krijgen ze niet op de basisschool en het is vaak even wennen als ze op het voortgezet onderwijs komen. We leren ze dan dat ze niet in paniek moeten raken als ze een onvoldoende krijgen. Het gaat echter ook om begeleiding met sociaal emotionele problemen, sociale problemen, faalangst, spanningsklachten en somberheid. Wat ik belangrijk vind, is dat wij alle beschikbare informatie hebben. Alleen dan kunnen we de leerlingen een goede start geven. Als we iets missen, kan dat niet. Sommige ouders denken: we geven hem of haar een nieuwe start. Ze houden dan informatie achter, maar dat werkt niet. Mochten ouders zeggen: ‘We willen eerst kijken hoe het gaat zonder begeleiding’, is dat natuurlijk altijd prima.”

Kaart zorgen aan

“Mijn advies om aan ouders mee te geven is: als je zorgen hebt over de overstap, kaart het dan aan. Bij de basisschool, maar ook rechtstreeks bij ons. Ik merk dat ouders vaak heel fijn de zomervakantie ingaan als we al even om tafel hebben gezeten. Of als ze worstelen met de schoolkeuze, geef dat dan ook aan. Breng met ze in kaart welke school welk aanbod heeft. Als ouder is het goed om te vergelijken en op gesprek te komen om het erover te hebben. Dan kunnen ze ook goed kiezen.”

Marianne Nijland, docent LO & ondersteuningscoördinator Titus Brandsma in Velp 

“We hebben in de coronatijd de leerlingen goed in beeld gehad. Zo hebben we een groep (risico)leerlingen op school gehad terwijl er niemand anders op school was, die om wat voor redenen thuis niet aan het werk kwamen en wat extra aandacht nodig hadden. We zien heel veel kinderen die moeite hebben met planning en organisatie en problemen kennen met motivatie, vooral na de coronatijd. Het is ook nogal wat: weer hele dagen naar school en volle klassen. Sommige kinderen gedijen bij het thuiswerken, maar dat maakt ook dat de drempel om naar school te gaan weer groter is. Daar zijn aanmeldingen uit naar voren gekomen voor de NPO-gelden (Nationaal Onderwijs Programma).”

Wat hebben ze nodig?

“We hebben vorig jaar in kaart gebracht hoe onze huidige leerlingen ervoor staan, mede dankzij de NPO-gelden. In het kader daarvan zijn plannen gemaakt om extra ondersteuning te bieden aan onze leerlingen: wat hebben ze nodig? Daarnaast hebben we natuurlijk de brugklassers; het advies is daar om extra in te zetten op planning en organisatie. Het is nu nog moeilijk in te schatten welke hulp de leerlingen nodig hebben. Er wordt natuurlijk gezegd dat ze achterstanden hebben, dat houden we samen met de mentor in de gaten.”

Meer betrokkenheid van ouders 

“Wij hebben op school een Titus+ groep vanuit de NPO-gelden waarbij we coaching aanbieden na schooltijd. Hier kunnen kinderen huiswerk maken en individuele begeleiding krijgen. Daarnaast kijken we ook naar wat die kinderen nou wél motiveert en spelen we in op de interesses van leerlingen. We bieden creatieve activiteiten en sportactiviteiten aan. Het doel hiervan is om het plezier in school weer terug te krijgen. Ik vind het leuk dat kinderen zeggen dat ze blij zijn om weer naar school te mogen, want normaal is school natuurlijk ‘saai’. Voor ouders is het belangrijk dat ze nog meer betrokken zijn bij hun kinderen en hun problemen serieus nemen als kinderen dat aangeven. Daar is nog veel winst te behalen en dat moeten we aan ze duidelijk blijven maken. Wij zijn niet de opvoeders van de kinderen, maar we proberen ze wel zo goed mogelijk te helpen. Voor een goede samenwerking blijft de driehoek school-leerling-ouders van wezenlijk belang.”