Ook in het voortgezet speciaal onderwijs staat het voorkomen van verzuim van leerlingen hoog op de agenda. Hoe gaat het onderwijspersoneel er daar mee om? In Verbinding is deze week op zoek naar de overeenkomsten en verschillen tussen verzuimpreventie in het speciaal onderwijs en het reguliere. Preventief medewerker Antonio Jaku Punda (Briant College) en mentor Marlies Lamens (De Brouwerij) praten onder andere over de eerste signalen van mogelijk verzuim.

Marlies Lamens, mentor SO De Brouwerij

“Ik ben de eerste persoon die de signalen opvangt als het niet goed gaat met een leerling, wat mogelijk leidt tot verzuim. Kijk, ik ben heel kritisch op ziek zijn. Wanneer ben je te ziek om naar school te komen en wanneer kun je thuis nog iets doen aan school? Dat bespreek ik ook met ze. Het gesprek voer ik halverwege het jaar nog een keertje. Datzelfde doe ik met de ouders en als mij opvalt dat een leerling te vaak ziek is, ga ik met ze in gesprek.”

Verzuimpreventie in het speciaal onderwijs: minder moeten, minder druk

“Toen ik nog op een basisschool werkte, keek ik anders naar verzuim. Dan onderzocht ik de situatie van de kinderen thuis, om de oorzaak van het verzuim te achterhalen. Op De Brouwerij weet je de oorzaak vaak al, want de meeste leerlingen hebben een autistische stoornis en dan lukt het ze gewoon niet altijd om naar school te komen. De druk van ‘je moet naar school’ is hier minder zwaar dan op het reguliere onderwijs.”

“Naast mij heb je natuurlijk zorgcoördinatoren. Zij monitoren de signalen ook. Als zij zich zorgen maken over een leerling, zeggen ze dat ook tegen mij. Maar in eerste instantie praat ik eerst met de ouders, daarna ga ik naar de zorgcoördinator. De volgende stap is het inschakelen van de leerplichtambtenaar.”

Meer communicatie met mentor

“Hier op school is het contact tussen de schoolarts en de zorgcoördinator heel minimaal en met mij schakelen ze al bijna helemaal niet; ik moet updates over een leerling via de zorgcoördinator horen: wanneer kan de situatie geëvalueerd worden, hoe lukt het qua opbouw van het schoolbezoek, waar werken we naartoe. Ik vind het daarom fijn als er vanuit de schoolarts meer wordt gecommuniceerd met de mentor.”

“Je moet echt heel goed kijken naar de leerlingen en wat ze nodig hebben. Je kunt het voor zijn dat kinderen overprikkeld raken: door ze te zien en met ze te praten. Wij houden hier natuurlijk al rekening met hun aandoening, waardoor ze dus minder snel ziek zijn.” 

"Je moet heel goed kijken naar leerlingen en wat ze nodig hebben. Daardoor zullen ze minder snel ziek zijn"

"Wat ik zou aanraden, is een jongerencoach die echt kijkt wat de onderliggende problemen zijn bij leerlingen"

Antonio Jaku Punda, preventief medewerker Briant College

“Verzuimpreventie in het speciaal onderwijs is erg belangrijk. De eerste signalen van verzuim op het Briant College vang ik op. Als een leerling de klas uit wordt gezet of er is iets aan de hand, dan ben ik het allereerste aanspreekpunt. Ik ben naast pedagogisch medewerker ook verzuimcoördinator. Er is ook nog een zorgteam, dat komt om de hoek kijken als er iets moet worden gedaan rondom leerplicht.”

“Vorige week was er een leerling met wie het buiten school niet goed ging. Hij was opgepakt en zijn moeder maakte zich grote zorgen. Ik was toevallig bezig met de verzuimregistratie en zag hem op de lijst staan: een bovenbouwleerling, dat is toch opvallend. Ik zag hem lopen door de school en heb een tijdje met hem gepraat en gevraagd wat er aan de hand is. Na lang praten kwamen we uiteindelijk bij de hulpvraag terecht en konden we hem gericht helpen. Oprechte interesse is enorm belangrijk.” 

Jongerencoach inschakelen

“Ik koppel terug naar de leerplichtambtenaren, zij koppelen vervolgens terug naar de school dat ze een gesprek hebben gehad en een waarschuwing hebben gegeven. Dat komt in een rapport en systeem terecht en dan beginnen we weer opnieuw met monitoren. Wat ik zou aanraden voor alle scholen, is een jongerencoach die echt kijkt wat de onderliggende problemen zijn bij leerlingen. Ik kan me ook voorstellen dat er twee pedagogische medewerkers op een school moeten zijn; eentje voor de onderbouw en eentje voor de bovenbouw.” 

Geef de leerling ruimte

“We werken steeds meer out-of-the box en bieden maatwerk. Niet: ‘jij hebt leer- of zorgplicht’, maar: ‘Wat is er eigenlijk aan de hand?’. Ik merk steeds meer dat we die kant opgaan. Binnen de scholen zelf kunnen we nog veel meer aan signalering doen, maar naast alle administratieve rompslomp is daar weinig tijd voor. Vroegtijdige signalering en het gesprek aangaan zijn belangrijke elementen. Maar ook het inzetten van pedagogische ondersteuning, want wij hebben wél de ruimte om onderliggende situaties uit te pluizen.”

“Een tip voor iedereen is om écht te luisteren naar een jongeren en hen de ruimte te bieden om ook een beetje tegen de school aan te trappen. Een tip voor ouders is: neem niet de rol over van de school, geef ze de ruimte om anders te mogen denken.” 

Preventie van verzuim is het maandthema van project In Verbinding. Dit is het tweede artikel in de serie. Hier vind je een interview met de verzuimcoaches binnen ons samenwerkingsverband. Wil je alle artikelen lezen? Ze zijn te vinden op de overzichtspagina van In Verbinding.