21 juni 2022 – Tijdens het zorgplatform van 19 mei 2022 heeft José Muijres van stichting PAS ons verteld over de training traumasensitief werken, gebaseerd op het boek ‘lesgeven aan getraumatiseerde kinderen’.

Veel kinderen maken ingrijpende gebeurtenissen mee of groeien op in stress. Dit leidt vaak tot problemen in gedrag maar ook in het leren. Ze nemen dit mee naar school en dat heeft ook invloed op de onderwijsprofessional. School biedt geen therapie, maar het is wel belangrijk om kennis te hebben en in te kunnen schatten wanneer externe hulp nodig is.  

Niet elke schokkende gebeurtenis leidt tot trauma. Het risico wordt vergroot door factoren als jonge (ontwikkelings)leeftijd, voorgeschiedenis van stressvolle ervaringen, meemaken van interpersoonlijk geweld, verlies of verraad van/door gehechtheidspersoon, gebrek aan sociale steun. Trauma’s  kunnen meervoudig en enkelvoudig zijn. Bij meervoudig trauma is niet alleen de gebeurtenis zelf, maar zijn ook de factoren eromheen zijn van invloed. Gebeurtenissen in de vroege kindertijd wegen zwaarder in het ontwikkelen van een trauma. In deze tijd zijn kinderen namelijk nog te jong om het te kunnen plaatsen en er woorden aan te geven.  
Stress doet iets met het vermogen tot nadenken, bijv. keuzes kunnen maken. Trauma kan vanuit daar leiden tot leerproblemen (niet omdat het vanuit de basis niet aanwezig is). Bij een trauma ben je continu alert. Het ‘alarm’ blijft maar afgaan, dit wordt ook doorgegeven door de hersenen. Het is dan moeilijk je te focussen op andere dingen. Het verschil met stress is dat stress tijdelijk is. Veerkracht bepaalt ook mede in hoeverre gebeurtenissen tot meer angst, stress of zelfs trauma leiden. Verder speelt zelfregulatie een rol. 

Belangrijk om je bewust van te zijn bij traumasensitief werken: 

  • Leer de jongere eerst echt kennen. Wat speelt er allemaal, wat zijn triggers?
  • Trauma doet iets met je vermogen om te kunnen leren, de hersenen staan even uit. Soms wordt het gedrag daarom verkeerd geïnterpreteerd en bijv. verward met diagnoses als ADHD. 

In de aanpak is het moment waarop je ermee aan de slag gaat van belang. Bij eerst teruggaan naar een rustpunt, zou de ingang er misschien kunnen zijn. Van een professional vraagt het soms op te brengen om het moment (explosie/paniek gedrag) te laten en daar later op terug te komen. Het advies is ook om te letten op (non-verbale) signalen die de jongere afgeeft, om triggers te achterhalen.

Door Céline Janssen