De corona-crisis stelt het onderwijs voor een aantal ingewikkelde vraagstukken. Een daarvan: hoe zorg je voor nabijheid voor je leerlingen? Hoe houd je een vinger aan de pols zonder met de jongeren fysiek in een ruimte te zijn? We vroegen om ervaringen van mensen die tegen dezelfde vraag aanlopen, maar in andere branches werken: de muziekindustrie, de zorg en de evenementensector.

Jaco de Swart (bassist metalband X Raiders)

“Er verandert veel voor een band als je niet meer kunt optreden of zelfs niet meer met z’n allen in de oefenruimte kunt repeteren. Een band zoals X Raiders is een heel sociaal orgaan, net zoals een klas dat bijvoorbeeld is. Het ging ons in ieder geval niet in de koude kleren zitten. In het begin waren we behoorlijk aan het stuiteren. De tour ging niet door, shows werden gecanceld: we bedachten van alles om het te compenseren. Maar op een gegeven moment merk je dat al die energie in een zwart gat verdwijnt. We richten ons nu op zaken die wél kunnen, zoals een ep opnemen, We nemen alle instrumenten los van elkaar op, vanuit huis. Via Zoom hebben we contact. Wat me opviel is dat er in de band onderling veel sneller frictie ontstond dan wanneer we in het oefenhok waren. Ik denk dat dat komt omdat je online veel doelgerichter werkt en er bijna geen tijd is om het gewoon even over niks te hebben.

 

“Trek tijdens je lessen en overleg ook tijd uit om niet alleen maar serieus bezig te zijn, blaas wat lucht in je meeting. Na een fysieke meeting blijven mensen toch ook vaak genoeg hangen om het over koetjes en kalfjes te hebben?”

 

Ik merk dat ook tijdens mijn werk op de UvA als natuurkunde-promovendus. En daar ligt volgens mij een belangrijke kans, ook voor mensen in het onderwijs. Trek tijdens je lessen en overleg ook tijd uit om niet alleen maar serieus bezig te zijn, blaas wat lucht in je meeting. Na een fysieke meeting blijven mensen toch ook vaak genoeg hangen om het over koetjes en kalfjes te hebben? Doe dat online met je collega-docenten of leerlingen! Ook zo creëer je nabijheid.

Een andere kans die online meetings mogelijk maken is dat je een uniek kijkje kunt geven in je eigen leven. Wij hebben met X Raiders een aantal zoom-meetings met onze fans georganiseerd. Die konden ineens in onze woonkamers kijken en bier met ons drinken. En voor ons was die mogelijkheid even bijzonder, want op die manier leer je je fans anders nooit kennen. Het lijkt me voor docenten ook fantastisch: je kunt je leerlingen iets van jezelf laten zien en krijgt een zeldzaam inkijkje in hun leven terug!”

Reinier van den Haak (regiebehandelaar IrisZorg)

“Het zijn ook bij ons bedrijvige tijden geweest. Toen we in maart in lockdown gingen, moesten alle contactmomenten met onze cliënten in een keer telefonisch. We waren gelukkig al bezig met het ontwikkelen van een online platform, waarmee we kunnen videobellen en e-modules aanbieden. Dat hebben we versneld uitgerold.

In het contact met cliënten is nabijheid creëren heel belangrijk. Dat gaat bij een fysieke afspraak natuurlijk gemakkelijker dan als je met iemand videobelt. Je kunt beter je emoties laten zien of met non-verbale communicatie iemand geruststellen of laten merken dat je meeleeft. Ik heb echter geleerd dat je ook online voor nabijheid kunt zorgen. Door een bepaalde houding aan te nemen voor de camera, dichter of juist verder weg van het beeldscherm te bewegen – er zijn verschillende trucjes voor. Maar het belangrijkste is dat je veel explicieter benoemt wat je bedoelt en wat je voelt. Wat een verhaal met mij doet en dat ik er voor de cliënt ben. Ik denk dat een leraar in een online les daar ook veel aan zal hebben.

 

“Je kunt online ook je betrokkenheid tonen door een bepaalde houding aan te nemen. Maar het belangrijkste is dat je veel explicieter benoemt wat je bedoelt en wat je voelt!”

 

Wat ook belangrijk is: maatwerk leveren. De middelen in corona-tijd zijn ook hier schaars – ik zit bijvoorbeeld maar twee in plaats van vier dagen per week op kantoor. Ik moet dus heel goed kijken welke cliënt wat nodig heeft. Sommigen zijn ontzettend zelfstandig, anderen moet ik vaker zien. Daarvoor moet je flexibel zijn, want de behoefte van een cliënt van ons kan van het ene op het andere moment veranderen.

Een laatste tip die ik wil geven is dat je innovatie moet omarmen. Je ziet dat bedrijven die al langer bezig waren met het ontwikkelen van online zorgverlening echt een voordeel hadden. Vaak ben je terughoudend in vernieuwing, ook al weet je dat je er niet aan gaat ontkomen. Dan kun je er beter gewoon voor gaan!”

Stefan Rebergen (directeur Luxor Live)

“Hoe het momenteel is in onze concertzaal? Al negen maanden behoorlijk rustig, kan ik je vertellen. Maar gelukkig doen we veel meer in de stad. We zijn bijvoorbeeld nauw betrokken bij de Jacobiberg, een popcentrum en culturele broedplaats in een. Daar ontstaat momenteel echt nabijheid!

De Jacobiberg biedt onderdak aan meer dan tachtig bands, producers en dj’s. We merken dat daar sinds de corona-uitbraak een enorm saamhorigheidsgevoel is ontstaan. Veel van die muzikanten hebben nu extra veel tijd om muziek te maken, want het werk in de culturele sector ligt grotendeels stil en een avondje naar de kroeg gaan kan ook niet. We zien daarom nu extra veel bedrijvigheid bij ons.

 

“Het creëren van nabijheid in tijden als deze hoeft niet te ontstaan door een compleet vooropgezet plan met harde doelstellingen.”

 

Een van de projecten die we daar nu draaien, is Arnhem Live: het online livestream-platform voor livemuziek, webradio, dj-sets en een podium voor de lokale popscene. We zenden dagelijks uit en hebben al 200 afleveringen gemaakt. Het is een plek waar al die muzikanten bij elkaar komen. Op die manier creëren we nabijheid, maar ook naar onze bezoeker. Die kan nu niet naar Luxor Live komen, maar wij bereiken ze wel! Sterker nog: er kijken dagelijks meer mensen dan er in onze bovenzaal passen. En we laten ze zien waar wij voor staan. Zo blijven we op hun radar, zonder dat ze naar ons hoeven te komen. En Arnhem Live heeft er ook voor gezorgd dat we met andere partijen samenwerken. Het Dorenweerd College bijvoorbeeld, dat een programma hier heeft gemaakt. Het biedt dus ook in die zin kansen.

Wat het onderwijs hiervan kan leren? Dat het creëren van nabijheid in tijden als deze niet hoeft te ontstaan door een compleet vooropgezet plan met harde doelstellingen. Dit idee lag er al een tijdje, maar de corona-crisis heeft als katalysator gewerkt. We zijn het gewoon gaan doen en dachten: we kijken over drie maanden wel hoe het ervoor staat. Beginnen en doorzetten was het credo, niet meteen resultaat nastreven of het idee kapotredeneren. Laat het ontstaan!”

SWV De Verbinding is het samenwerkingsverband van het voortgezet (speciaal) onderwijs in de regio Arnhem en De Liemers. In Op Nieuw gaan we op zoek naar initiatieven en oplossingen op scholen die een blijvende impact zullen hebben op het onderwijs.