De coronacrisis duurt inmiddels langer dan een jaar en dat heeft een behoorlijke impact op het onderwijs. Momenteel maken veel docenten en leerlingen zich zorgen over de oplopende leerachterstanden. Wat wat betekent dit voor de toekomst? Hoe kun je als school of leraar erop anticiperen en richten we ons wel op de juiste dingen? We vroegen het aan een jeugdpsycholoog, een theaterregisseur en de voorzitter van het JOB.

Odeth Bloemberg-van den Bekerom, kinder- & jeugdpsycholoog De Onderwijsspecialisten

“De middelbare schoolperiode is voor jongeren een ontzettend belangrijke fase. In deze periode van de identiteitsontwikkeling leren ze door te kijken naar anderen, maar juist ook door de interacties in de klas of tijdens het sporten. Contacten met leeftijdgenoten en vrienden zijn voor de ontwikkeling in deze fase belangrijker dan het contact met de ouders. Maar door alle maatregelen vanwege corona staat dit proces bij veel jongeren nu al een jaar onder druk.

Om te spreken over een leerachterstand vind ik niet passend en helpend. Je zou kunnen spreken van een vertraging of stagnatie en daarbij: jongeren leren nu wel andere dingen. Hoe je reageert in stressvolle tijden, bijvoorbeeld en hoe je daarmee omgaat en wat je helpt. Maar er is door de lockdown ook minder ruimte om vaardigheden als conflicten oplossen en samenwerken te ontwikkelen. Het gaat in mijn ogen echter veel te ver om te zeggen dat dit een verloren generatie is, zoals ik een politicus laatst op televisie hoorde verkondigen. Dat verhoogt het gevoel van falen en uitzichtloosheid en kan ervoor zorgen dat jongeren de motivatie zich in te zetten voor school verliezen. Jongeren moeten in de komende tijd wel ondersteund worden. Want het is geen normaal jaar geweest en daardoor is er voor een aantal zaken gewoon minder of te weinig tijd geweest.

 

“Doceren vraagt nu zeker om extra oog te hebben voor de bekende basisbehoeften van relatie, competentie en autonomie. Met alleen vakkennis overbrengen mis je de boot.”

 

Gelukkig is het onderwijs een enorm krachtig apparaat. Ik zie dat scholen een belangrijke rol kunnen spelen in het monitoren van het mentale welzijn van hun leerlingen en ook de leervorderingen. Vervolgens kan daar het lesaanbod op aangepast worden. Daarbij is cruciaal: kijken naar de leerling. Zorg voor goede docenten voor de klas die de individuele leerlingen ‘zien’. Die vragen hoe het gaat met de een en bij de ander een spreekwoordelijke hand op de schouder leggen. Doceren vraagt nu zeker om extra oog te hebben voor de bekende basisbehoeften van relatie, competentie en autonomie. Met alleen vakkennis overbrengen mis je de boot. Ik denk dat er een grote kans ligt voor scholen om docenten hierin te begeleiden en te coachen. Leren on the job.

Aandacht hebben voor leerlingen begint met aandacht hebben voor het team. Hoe zit het onderwijspersoneel erbij en wat heeft het nodig om gezond te blijven? Investeer als school in het werken aan een veerkrachtig team. Als docent ben je een voorbeeld. Een veerkrachtige docent maakt veerkrachtige leerlingen!”

Noah Hajji, voorzitter Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs (JOB)

“Met het JOB behartigen we de belangen van mbo-studenten. We hebben onlangs onderzoek onder een studentpanel van JOB gedaan om te kijken welke impact corona heeft op deze jongeren. In het onderzoek gaven zo’n 1200 studenten antwoord op de vraag of zij al studievertraging hadden opgelopen, waarvan ongeveer 5/10 (48%) hier inmiddels al mee te maken had. Dat heeft bijvoorbeeld te maken met het gebrek aan materialen om je studie goed te kunnen volgen, maar door de lockdown en het thuiswerken hebben veel studenten ook minder puf en voelen ze minder drang en motivatie. Daar maken we ons zorgen over.

Scholen ontwikkelen zich in deze corona-tijd ook minder dan ik had gehoopt. Natuurlijk: toen de corona-crisis uitbrak, zijn er heel snel grote stappen gemaakt. Het digitale onderwijs stond nog echt in de kinderschoenen en dat hebben ze in heel korte tijd uit de grond moeten stampen. Maar ik mis nu wel een beetje de volgende stap. De meeste online lessen zijn in grofweg twee vormen in te delen: of de docent gebruikt zijn uur om zijn leerstof klassikaal te zenden, of de leraar neemt de eerste tien minuten de presentielijst op en geeft de studenten een opdracht, waar ze de rest van de tijd zelfstandig mee aan de slag kunnen. We blijven steken op de vaste onderwijsvormen. Ik denk dat docenten daar creatiever mee om mogen gaan.

 

“Ik hoop dat de scholen in deze tijd extra inzetten op loopbaanbegeleiding. Ik heb het idee dat veel onderwijsinstellingen zich richten op het onderwijs van nu, niet op de toekomst van de leerling.”

 

Als het nieuwe schooljaar start, komt er een een nieuwe lichting studenten die op een onorthodoxe manier aan hun opleiding begint. Ze leren hun medestudenten en docenten bijvoorbeeld nauwelijks kennen, terwijl dat sociale contact juist superbelangrijk is. Het heeft effect op hun studie. Daarom moeten we de focus leggen op hun welzijn. We moeten ervoor zorgen dat zij de extra ondersteuning krijgen die ze nodig hebben, zodat ze niet afhaken.

Of er nog een rol is weggelegd voor het voortgezet onderwijs? Ik hoop dat de scholen in deze tijd extra inzetten op (studie)loopbaanbegeleiding. Ik heb het idee dat veel onderwijsinstellingen zich richten op het onderwijs van nu, niet op de toekomst van de leerling. Hoe kies je de juiste route, hoe ga je om met prestatiedruk? Daar ligt een kans!”

Lotte Rosier, regisseur, medewerker educatie De Vrijstaat en artistiek leider circusschool Fabriek Fysiek

“Ik merk dat veel scholen in het voortgezet onderwijs momenteel de deur gesloten houden voor freelance docenten die aandacht hebben voor de individuele ontwikkeling, bijvoorbeeld in de culturele hoek. Dat is zorgelijk, want juist in deze tijd is dat enorm belangrijk. De theaterlessen die ik geef, gaan over veel meer dan een voorstelling spelen. Jongeren leren zich bewust worden van de ruimte waar ze zich in begeven, ze krijgen inzicht in sociale processen, leren over menselijke interactie en zichzelf te presenteren. Theater is daar een heel goede leerschool voor. Ik geef nu les via Zoom, dat is natuurlijk een beetje de omgekeerde wereld van theater. Maar we kunnen wel werken aan andere dingen, bijvoorbeeld taalbegrip. Wat wil je uitdragen, hoe werk je met je stem? Desalniettemin hoop ik dat we vanaf volgende week gewoon weer aan de slag kunnen met fysieke lessen.

Met circusschool Fabriek Fysiek zijn we momenteel aangewezen op buiten lesgeven. Het beperkt je in de mogelijkheden, maar we maken er het beste van. Ik hoor momenteel van veel jongeren dat sportbeoefening er een beetje bij in schiet. Dat is ergen wel logisch door de coronacrisis, maar ook een slechte zaak. Met sport leer je jezelf namelijk ook ontwikkelen. Je kiest zelf welke sport je leuk vindt en gaat je eigen sociale netwerk vormen. Het geeft je identiteit. Maar dat staat door de lockdown stil. Welke identiteit bouwen jongeren nu op?

 

“Talentontwikkeling helpt jongeren identiteit vormen. Daarom is het zo jammer dat veel scholen dat nu op een lager pitje hebben gezet.”

 

Talentontwikkeling helpt jongeren die identiteit vormen. Daarom is het zo jammer dat veel scholen dat dus nu op een lager pitje hebben gezet, zij zijn nu vooral bezig de boel überhaupt te managen. Maar de kans is groot dat jongeren zich nu niet gezien voelen. Laat daarom alle kunsteducatie zo veel mogelijk doorlopen, het kan veel impact hebben. Houd freelancers niet buiten de deur!”

SWV De Verbinding is het samenwerkingsverband van het voortgezet (speciaal) onderwijs in de regio Arnhem en De Liemers. In Op Nieuw gaan we op zoek naar initiatieven en oplossingen op scholen die een blijvende impact zullen hebben op het onderwijs.