In Verbinding: maatwerk op het voortgezet speciaal onderwijs

Op het voortgezet speciaal onderwijs is voor iedere leerling maatwerk. Maar hoe krijg je dat voor elkaar? En wat kan het reguliere voortgezet onderwijs daarvan leren? Harald Hentenaar, directeur van het Briant College, en Suzanne Meijer, teamleider bij Mariëndael Arnhem, vertellen daar graag over.

Harald Hentenaar, directeur Briant College

“Alles staat of valt met goed contact. Eerst de connectie, dan de correctie. Je moet je leerling goed kennen om te weten waarom een leerling doet wat hij doet. Het vereist vaak engelengeduld. Wij steken op het Briant College veel meer tijd in de relatie met leerlingen dan het regulier onderwijs doet. Daar is per week drie a vier uur mentorcontact. Bij ons is dat 17 uur. De helft van de vakken wordt bij ons door de mentor gegeven. Dat is wel een verschil, maar ook in het regulier onderwijs kun je meer contact hebben met een leerling dan nu vaak gebeurt. Je kunt bijvoorbeeld in de pauze eens een praatje maken met een leerling. Bovendien hoef je niet alleen twee keer per jaar een tienminutengesprek houden. Je kunt misschien ook een keertje thuis langs gaan.”

 

Negatieve aandacht

“Veel leerlingen hebben dusdanig negatieve ervaringen opgelopen dat ze zich daar naar gaan gedragen. Ze vinden me toch een loser, denkt zo’n leerling en die gaat rotzooi trappen. In een klas met 30 leerlingen is het de kunst om je te richten op de 28 die wel mee willen en niet op de 2 die negatieve aandacht vragen.”

Geluk en veiligheid

“In het voortgezet onderwijs willen veel docenten een leerling die niet in de klas past, weg hebben. Dat is te voorkomen als je toch het gesprek met zo’n leerling aangaat. Dat wordt nog weleens als lastig ervaren. Ik verbaas me er altijd over dat er vooral naar onderwijs gekeken wordt. Wij kijken op de eerste plaats naar hoe een leerling zich gelukkiger en veiliger kan voelen. Onderwijs komt daarna.”

“Het is natuurlijk kostbaar om zoveel tijd te investeren in een leerling. Maar wat is dan de keuze? Op termijn betaalt het zich terug. Moet je kijken wat het de maatschappij kost als een leerling uitvalt en in het criminele circuit terecht komt.”

Samenwerken met bedrijven

“We hebben op het Briant College te maken met leerlingen die nergens welkom zijn. Traditioneel onderwijs geven lukt vaak niet meer. Wij geven leerlingen maatwerk door projecten aan te bieden die aansluiten bij hun interesses. Er zijn voldoende leerlingen met een goed denkniveau, die niet in staat zijn om een diploma te halen. Als je een programma maakt dat op de leerling is toegerust, geef je een leerling de kans om zich te ontwikkelen. Daarbij werken we veel samen met bedrijven. Stel: een leerling wil lasser worden. Dat hebben we niet in huis. Maar bij een bedrijf kan hij stagelopen en vervolgens met een baan aan de slag. We hebben wat dat betreft geluk dat er nu een groot personeelstekort is.”

“Ik ben afgelopen jaren een aantal goede leerkrachten kwijtgeraakt aan het voortgezet onderwijs. Daar zal je me niet over horen klagen. Die docenten worden met name ingezet in schakelklassen. Dat zorgt ervoor dat leerlingen toch op een reguliere middelbare school kunnen blijven. Dat is wat je wilt.”

Suzanne Meijer, teamleider Mariëndael Arnhem

“Wat ik zie is dat er binnen het voortgezet onderwijs een verschil is tussen de kleinere dorpsscholen en grote scholen in een stad. Kleinere scholen trekken, in mijn ervaring, alles uit de kast om een leerling binnenboord te houden. Op grotere scholen is dat wat meer een uitdaging. Een leerling is daar iets eerder uit beeld. Toch denk ik dat je die kleinschaligheid ook op een grotere school kunt realiseren, bijvoorbeeld door meer in kleine teams te werken.”

Maatwerk is containerbegrip geworden

“Veel scholen doen hun best, maar in een klas met 30 leerlingen is het voor een vakdocent natuurlijk lastig om die ene leerling extra aandacht te geven. Maatwerk is een beetje een containerbegrip geworden, maar het leveren van maatwerk is natuurlijk wel de manier om een leerling te helpen. Dat kan vaak ook met kleine ingrepen, bijvoorbeeld door een roosteraanpassing. Het kan ook door een leerling die verminderd belastbaar is een kleinere taak te geven. Als zo’n leerling bijvoorbeeld een grammatica-oefening moet doen met 20 opdrachten, maar hij of zij laat na 3 opdrachten zien dat hij de materie snapt, dan hoef je niet al die opdrachten te laten maken.”

“Niet iedere leerling kan mee in het stramien. Dat moet je voor ogen houden. Voor ons staat voorop dat leerlingen weer moeten leren dat het fijn is om naar school te gaan. We hebben leerlingen die 1 a 2 uur per dag op school komen. En voor sommigen is zelfs dat al te veel.”

Goed contact

“Op Mariëndael Arnhem hebben we veel contact met reguliere middelbare scholen. Veel mensen uit het voortgezet onderwijs die bij ons komen hebben het idee ‘als je dit en dat en dit doet, dan komt het goed’. Maar zo werkt het natuurlijk niet. Wij zijn zelf ook vaak zoekende. Wat bij ons de basis is, is goed contact met leerlingen. Gezien worden, doet al heel veel met leerlingen.”

“Open communicatie en voorlichting spelen daarin een grote rol. Een voorbeeld: wij hebben bij ons op school nu een meisje dat niet durft te praten omdat ze zich niet veilig voelt. Op de reguliere school waar zij hiervoor zat, heeft zij samen met haar ouders en de hulpverlening een presentatie gemaakt voor haar klasgenoten. Dat zorgde bij haar medeleerlingen voor veel begrip. Uiteindelijk waren er ook andere problemen en zo is ze naar ons gekomen, maar haar school heeft dat goed aangepakt.”

Tolerantie

“Wij proberen te kijken wat een leerling nodig heeft. Dat vereist tolerantie van de andere leerlingen. Jij moet een opdracht helemaal uitvoeren, maar je klasgenoot hoeft dat niet. Juist omdat iedereen op Mariëndael Arnhem iets heeft, val je minder op met de aanpassing die jij nodig hebt. Iedereen hier heeft wel iets, daarom zit je op deze school.”

Het artikel ‘het fijne samenspel tussen gemeenten en SWV’ is geschreven in het kader van het project In Verbinding, waar kennisdeling binnen ons samenwerkingsverband centraal staat. Momenteel is het thema ‘maatwerk’. Eerder interviewden we ondersteuningscoördinatoren en de gemeente en het samenwerkingsverband over dit onderwerp. Lees alle artikelen op de pagina van In Verbinding.